Escherichia coli - ορότυπος O157- H7: Το βακτήριο που σκοτώνει
(Δημοσιεύθηκε στις: 04-06-2011 στα «Χανιώτικα Νέα»)
Γράφει ο δρ Βαγγελης Α. Μπουρμπος
Γεωπόνος - ερευνητής - φυτοπαθολόγος -οικοτοξικολόγος
Μια φορά κι έναν καιρό στην εντερική μικροχλωρίδα των ομοιόθερμων θηλαστικών και ιδιαίτερα του ανθρώπου 'βασίλευε' ένας κατά Gram θετικός και ραδιοανθεκτικός αερόβιος βάκιλος, που το βάρος του δεν ξεπερνά τα 110 fg (femtogrammmes) (0.000.000.000.000.110 γραμμάρια).
Δέσποζε από πλευράς πληθυσμού σε σχέση με άλλους μικροοργανισμούς σε όλη την επιφάνεια του λεπτού και παχέος εντέρου και του απευθυσμένου. Η παρουσία του στον άνθρωπο συμπίπτει με τη γέννησή του και τον συνοδεύει σε όλη του τη ζωή.
Αυτό το βακτήριο ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1885 από τον Γερμανοαυστριακό παιδίατρο και βακτηριολόγο Théodore Escherich. Αυτός βάφτισε και το γένος, στο οποίο ανήκει ο βάκιλος αυτός το Escherichia. Πρόκειται για το βακτήριο Escherichia coli, που σήμερα κατατάσσεται στο βασίλειο των βακτηρίων, στον βραχίονα των πρωτεοβακτηρίων, στην τάξη των Γ πρωτεοβακτηρίων και στην οικογένεια των εντεροβακτηρίων. Ακούει και στο γενικό όνομα κολιβάκιλος και κολοβακτήριο.
Ο μόνιμος, λοιπόν, αυτός έποικος της εντερικής μικροχλωρίδας του ανθρώπου είχε και έχει μαζί του για πολλά χρόνια μια ιδιότυπη σχέση συμβίωσης. Διατρέφεται από την τροφή του στο έντερο χωρίς να προκαλεί καμιά ζημιά στον οργανισμό που τον φιλοξενεί. Αντίθετα διασπά την κυτταρίνη, προκαλεί ζύμωση της λακτόζης ακόμα και σε θερμοκρασία 44°C και απορροφά βιταμίνες και ιδιαίτερα την Κ2 και άλλα θρεπτικά συστατικά, που διαφορετικά θα όδευαν στο απευθυσμένο και θα αποβάλλονταν. Μάλιστα μαζί με άλλους ωφέλιμους μικροοργανισμούς αποτελεί και ασπίδα στην επικυριαρχία των επικίνδυνων αναερόβιων βακτηρίων.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο διαπιστώθηκε -και είναι ερευνητέο- πώς ορισμένα από τα στελέχη ή ορότυποι του βακτηρίου αυτού παρουσιάζουν κάποια μολυσματική δράση. Ετσι το 1950 η παιδική διάρροια αποδόθηκε σε μολυσματικό στέλεχος του Escherichia coli.
Εκτοτε υπάρχουν πολλές αναφορές για την παρουσία διαφόρων παθογόνων στελεχών ή οροτύπων του Escherichia coli ικανών να προκαλέσουν μια σειρά από σοβαρές αρρώστιες, όπως διάρροια, εντερογαστρίτιδα, μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος, μηνιγγίτιδα, σηψαιμία, το αιμολυτικό και ουραιμικό σύνδρομο και άλλες. Μάλιστα η «ασθένεια του χάμπουργκερ» καθώς και η ήπια διάρροια του ταξισιώτη, γνωστή και ως «Turista», αποδίδονται σήμερα σε παθογόνο στέλεχος του βακτηρίου. Ολα τα παθογόνα στελέχη ή ορότυποι του Escherichia coli διακρίνονται για τη μεγαλύτερη ανταγωνιστική δράση στον άνθρακα, στο σίδηρο και στην ενέργεια σε σχέση με τα μη παθογόνα, γι’ αυτό και πολύ γρήγορα επικυριαρχούν στο εντερικό σύστημα.
Πριν από 11 χρόνια στον Καναδά σε ένα αγρόκτημα στο Οντάριο οι πολλές βροχοπτώσεις έφεραν τα αποπλυσίματα της κοπριάς αγελάδων, που περιείχαν τον πολύ μολυσματικό ορότυπο O157-H7, στο πόσιμο νερό στην πόλη Walkerton. 2.300 και πάνω άτομα αρρώστησαν και 7 πέθαναν.
Στις μέρες μας η παρουσία του εντεροαιμορραγικού ορότυπου Ο157-Η7, γνωστού και με τα ονόματα EHEC (Entero-Hémorragique Escherichia Coli) και ECEH (Escherichia Coli Entero-Hémorragique) κινδυνεύει να προσθέσει έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα των διατροφικών σκανδάλων.
Στη Γερμανία προσβλήθηκαν πάνω από 1.000 άτομα από τα οποία 330 με εμφανή σοβαρή συμπτωματολογία. 14 έχουν αποβιώσει. Ανάλογα κρούσματα έχουν παρουσιαστεί και στη Σουηδία (36 άτομα από τα οποία 12 σοβαρά), στη Βρετανία (3), στη Δανία (11 από τα οποία 5 σοβαρά), στη Γαλλία και στην Ολλανδία. Η αιτία της παρουσίας του ορότυπου αυτού αποτελεί επιστημονική διαμάχη μεταξύ Ισπανίας και Γερμανίας. Οι πρώτοι αρνούνται την παρουσία του ορότυπου στα εξαγόμενα στη Γερμανία βιολογικά αγγούρια. Η δεύτερη απειλεί με τη διεκδίκηση αποζημίωσης, γιατί εργαστηριακές αναλύσεις κατέδειξαν την παρουσία του Ο157-Η7. Συνήθως τα παιδιά κάτω των 8 ετών, οι ενήλικοι πάνω από τα 65 και τα εξασθενημένα άτομα προσβάλλονται σε μεγαλύτερο βαθμό. Τα θανατηφόρα κρούσματα μπορεί να κυμανθούν στο 5 - 10% των ασθενών. Στην τελευταία επιδημία στη Γερμανία αντίθετα το 87% των κρουσμάτων ήταν ενήλικοι και το 70% από αυτά γυναίκες.
Το μολυσματική δράση του ορότυπου αυτού οφείλεται σε δύο βακτηριοσύνες (τοξίνες) που μοιάζουν με τη Shiga τοξίνη (STX) που παράγεται από το παθογόνο βακτήριο Shigella dysenteriae. Οι τοξίνες αυτές είναι η Shiga-like toxin 1 (SLT-1) και Shiga-like toxin 2 (SLT-2) και είναι γνωστές και με το όνομα βεροτοξίνες (verotoxins). Ο μηχανισμός δράσης των τοξινών αυτών είναι ανάλογος με την τοξίνη της ρετσινολαδιάς (Ricinus communis) τη ρικινίνη. Η γαλάζια υπομονάδα καθιστά διαπερατή στο βακτήριο την κυτταρική μεμβράνη και η ερυθρή υποενότητα τροποποιεί τη λειτουργία του ριβοσώματος. Σε γενικές γραμμές οι τοξίνες αυτές προκαλούν αναστολή της σύνθεσης των πρωτεϊνών σε επίπεδο κυττάρου. Σήμερα έχουν βρεθεί πάνω από 200 στελέχη και ορότυποι του βακτηρίου αυτού που παράγουν τις SLT.
Η κυριότερη πηγή του ορότυπου αυτού είναι το πεπτικό σύστημα των βοοειδών και κατά δεύτερο λόγο των αιγοπροβάτων και των χοίρων. Η μόλυνση του ανθρώπου γίνεται μέσω των προϊόντων που παράγονται από τα βοοειδή και ιδιαίτερα του ωμού κρέατος και του άβραστου γάλακτος και με την επαφή με τις κοπριές και οργανικά λύματα. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να μεταδοθεί με τον βήχα ή την επαφή με άτομα ασθενή ή την παρουσία μολυσμένων τροφίμων στο τραπέζι. Κι ακόμα το βακτήριο αυτό είναι επίφυτο και κατά συνέπεια δεν μπορεί να εισέλθει στους φυτικούς ιστούς.
Βασική πηγή του ορότυπου μπορεί επίσης να είναι και τα μολυσμένα λαχανικά και δευτερευόντως οι καρποί που τρώγονται ωμά και χωρίς να ληφθούν τα στοιχειώδη μέτρα υγιεινής. Τα τρόφιμα αυτά μπορεί να είναι συμβατικής ή βιολογικής ή ολοκληρωμένης παραγωγής και να προέρχονται από περιοχές όπου χρησιμοποιείται αχώνευτη κοπριά βοοειδών, οργανικά στερεά και υγρά απόβλητα βιολογικού καθαρισμού και σταβλικών εγκαταστάσεων. Ακόμα είναι δυνατή η μόλυνση των λαχανικών και φρούτων που καλλιεργούνται σε εδάφη μολυσμένα εξαιτίας της απόπλυσης σταβλικών υγρών με έντονη βροχόπτωση.
Η μόλυνσή τους οφείλεται κατά κανόνα σε αμέλεια των παραγωγών, η οποία εκδηλώνεται σε εντονότερο βαθμό στους συμβατικούς και όχι στους οικολογικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένους βιοκαλλιεργητές. Εξάλλου στην οικολογική γεωργία χρησιμοποιείται η κομποστοποιημένη κοπριά που είναι απαλλαγμένη εξαιτίας της θερμικής αερόβιας ζύμωσης από ανθρωποπαθογόνα βακτήρια και δεν επιτρέπεται η χρησιμοποίηση στερεών και υγρών αποβλήτων βιολογικού καθαρισμού. Επειτα η συχνή χρησιμοποίηση του χαλκού με βακτηριοκτόνο δράση μειώνει την πιθανότητα παρουσίας των ανθρωποπαθογόνων βακτηρίων. Τέλος δεν πρέπει να λησμονείται το γεγονός πως στη φυλλόσφαιρα και καρπόσφαιρα των εδώδιμων λαχανικών και φρούτων υπάρχει ισόρροπη ανάπτυξη των ανταγωνιστών μικροοργανισμών που μειώνουν το μολυσματικό δυναμικό των ανθρωποπαθογόνων βακτηρίων για τον πρόσθετο ότι βρίσκονται σε ένα αφιλόξενο γι’ αυτά περιβάλλον. Αντίθετα στη συμβατική γεωργία χρησιμοποιούνται με το «τσουβάλι» τα αντιβιοτικά, τα οποία ενισχύουν τη μεταφορά των πλασμιδίων παθογένειας από είδος σε είδος και πολύ περισσότερο από στέλεχος σε στέλεχος και ορότυπο σε ορότυπο.
Είναι κατά συνέπεια συνετό να αναζητηθούν και να αποδοθούν οι ενδεχόμενες ευθύνες στους καλλιεργητές που δεν εφάρμοσαν τους αποτρεπτικούς για την ασθένεια κανονισμούς και όχι να γενικευτούν για άλλη μια φορά οι επιθέσεις στα οικολογικά προϊόντα. Να τιμωρηθούν οι Ανδαλούσιοι καλλιεργητές της Malaga και Almeria και οι ελέγχοντες οργανισμοί και όχι να διατυπώνεται γενικό ανάθεμα κατά της οικολογικής γεωργίας.
Γενικά οι αιμορραγικοί ορότυποι του Escherichia coli μπορούν να πολλαπλασιαστούν σε ένα θερμοκρασιακό εύρος από 7°C έως 50°C με άριστο τους 37°C. Μερικοί ορότυποι αναπτύσσονται σε όξινο περιβάλλον (pH 4,4), αλλά η πλειονότητα σε ουδέτερο μέχρι αλκαλικό. Με το ψήσιμο εφόσον όλη η τροφή έχει μία θερμοκρασία γύρω στους 70°C για 10 λεπτά όλοι οι ορότυποι καταστρέφονται.
Ανάλογα με την περίπτωση τα συμπτώματα από ενδεχόμενη μόλυνση ξεκινούν με έντονο κοιλόπονο, διάρροια, ναυτία και εμετό και μετά από 1 - 2 μέρες παρατηρείται αιμορραγία. Η αιμορραγική κολίτιδα έχει μία περίοδο επώασης 3 - 8 και ενίοτε 14 μέρες. Το αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο εκδηλώνεται συνήθως με διάρροια, η οποία συνοδεύεται από μικροαγγειοπαθή αιμολυτική αναιμία, θρομβοκυτταροπενία, αιμορραγικά ούρα και οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Πολύ σπάνια το σύνδρομο αυτό μπορεί να συνοδευτεί με πυρετό, με νευρολογικά προβλήματα, με χρόνια βλάβη των νεφρών και με θάνατο ακόμη και αρκετά χρόνια μετά την εκδήλωση της λοίμωξης.
Η αντιμετώπιση της ασθένειας ξεφεύγει από την επιστημονική αρμοδιότητα του γράφοντος. Η ιατρική επιστήμη έχει στη διάθεσή της τα απαραίτητα μέσα και εφόδια. Το βακτήριο αυτό είναι ευαίσθητο στα αντιβιοτικά με βάση τις β-λακταμίνες. Διαπιστώθηκε όμως πως ορισμένα στελέχη είναι ικανά να παράξουν χρωμοσωμική κεφαλοσπορινάση που μειώνει την ευαισθησία του βακτηρίου στις αμινοπενικιλλίνες. Παρήγορο είναι πως αυτή την περίοδο δοκιμάζεται το εμβόλιο Shigamabs που δεσμεύει τις τοξίνες SLT-1 και SLT-2.
Ωστόσο από γεωργικής πλευράς θα πρέπει να παρθούν όλα εκείνα τα μέτρα για τον περιορισμό της παρουσίας του ορότυπου στα καταναλισκόμενα ωμά λαχανικά, φρούτα και κτηνοτροφικά προϊόντα. Προπαντός θα πρέπει να σταματήσει η χρήση οποιουδήποτε αντιβιοτικού στη γεωργία που θα μπορούσε να προκαλέσει τη μεταφορά πλασμιδίων καθώς και της νωπής κοπριάς και ανεξέλεγκτης μικροβιακής σύνθεσης οργανικών σκευασμάτων και λυμάτων. Σήμερα έχουν αναπτυχθεί οικολογικές μέθοδοι αντιμετώπισης των ασθενειών στα καλλιεργούμενα φυτά οι οποίες περιορίζουν με εξαιρετική αποτελεσματικότητα και τα στελέχη και ορότυπους του Escherichia Coli. Αναφέρεται το οζονωμένο με γνωστή συγκέντρωση σε διαλυτό όζον και το ηλεκτρολυμένο όξινο ή ουδέτερο ή αλκαλικό νερό.
Από την άλλη μεριά το καταναλωτικό κοινό θα πρέπει να παίρνει μια σειρά από μέτρα στοιχειώδους υγιεινής προφύλαξης. Τα φρούτα και λαχανικά που τρώγονται νωπά θα πρέπει να πλένονται με επιμονή σε καθαρό νερό. Υπάρχουν συσκευές παραγωγής οζονωμένου και ηλεκτρολυμένου νερού που βοηθούν στην προσπάθεια αυτή. Δεν πρέπει να καταναλώνεται το γάλα άβραστο και το κρέας να ψήνεται καλά. Καλό είναι αν δεν υπάρχει σιγουριά για αποτελεσματικό πλύσιμο να γίνεται αποφλοίωση όπου είναι δυνατή στα φρούτα και λαχανικά. Τα χέρια να πλύνονται σχολαστικά πριν και μετά την επεξεργασία των τροφίμων που θεωρούνται ύποπτα για φιλοξενία του βακτηρίου.
Γεωπόνος - ερευνητής - φυτοπαθολόγος -οικοτοξικολόγος
Μια φορά κι έναν καιρό στην εντερική μικροχλωρίδα των ομοιόθερμων θηλαστικών και ιδιαίτερα του ανθρώπου 'βασίλευε' ένας κατά Gram θετικός και ραδιοανθεκτικός αερόβιος βάκιλος, που το βάρος του δεν ξεπερνά τα 110 fg (femtogrammmes) (0.000.000.000.000.110 γραμμάρια).
Δέσποζε από πλευράς πληθυσμού σε σχέση με άλλους μικροοργανισμούς σε όλη την επιφάνεια του λεπτού και παχέος εντέρου και του απευθυσμένου. Η παρουσία του στον άνθρωπο συμπίπτει με τη γέννησή του και τον συνοδεύει σε όλη του τη ζωή.
Αυτό το βακτήριο ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1885 από τον Γερμανοαυστριακό παιδίατρο και βακτηριολόγο Théodore Escherich. Αυτός βάφτισε και το γένος, στο οποίο ανήκει ο βάκιλος αυτός το Escherichia. Πρόκειται για το βακτήριο Escherichia coli, που σήμερα κατατάσσεται στο βασίλειο των βακτηρίων, στον βραχίονα των πρωτεοβακτηρίων, στην τάξη των Γ πρωτεοβακτηρίων και στην οικογένεια των εντεροβακτηρίων. Ακούει και στο γενικό όνομα κολιβάκιλος και κολοβακτήριο.
Ο μόνιμος, λοιπόν, αυτός έποικος της εντερικής μικροχλωρίδας του ανθρώπου είχε και έχει μαζί του για πολλά χρόνια μια ιδιότυπη σχέση συμβίωσης. Διατρέφεται από την τροφή του στο έντερο χωρίς να προκαλεί καμιά ζημιά στον οργανισμό που τον φιλοξενεί. Αντίθετα διασπά την κυτταρίνη, προκαλεί ζύμωση της λακτόζης ακόμα και σε θερμοκρασία 44°C και απορροφά βιταμίνες και ιδιαίτερα την Κ2 και άλλα θρεπτικά συστατικά, που διαφορετικά θα όδευαν στο απευθυσμένο και θα αποβάλλονταν. Μάλιστα μαζί με άλλους ωφέλιμους μικροοργανισμούς αποτελεί και ασπίδα στην επικυριαρχία των επικίνδυνων αναερόβιων βακτηρίων.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο διαπιστώθηκε -και είναι ερευνητέο- πώς ορισμένα από τα στελέχη ή ορότυποι του βακτηρίου αυτού παρουσιάζουν κάποια μολυσματική δράση. Ετσι το 1950 η παιδική διάρροια αποδόθηκε σε μολυσματικό στέλεχος του Escherichia coli.
Εκτοτε υπάρχουν πολλές αναφορές για την παρουσία διαφόρων παθογόνων στελεχών ή οροτύπων του Escherichia coli ικανών να προκαλέσουν μια σειρά από σοβαρές αρρώστιες, όπως διάρροια, εντερογαστρίτιδα, μόλυνση του ουροποιητικού συστήματος, μηνιγγίτιδα, σηψαιμία, το αιμολυτικό και ουραιμικό σύνδρομο και άλλες. Μάλιστα η «ασθένεια του χάμπουργκερ» καθώς και η ήπια διάρροια του ταξισιώτη, γνωστή και ως «Turista», αποδίδονται σήμερα σε παθογόνο στέλεχος του βακτηρίου. Ολα τα παθογόνα στελέχη ή ορότυποι του Escherichia coli διακρίνονται για τη μεγαλύτερη ανταγωνιστική δράση στον άνθρακα, στο σίδηρο και στην ενέργεια σε σχέση με τα μη παθογόνα, γι’ αυτό και πολύ γρήγορα επικυριαρχούν στο εντερικό σύστημα.
Πριν από 11 χρόνια στον Καναδά σε ένα αγρόκτημα στο Οντάριο οι πολλές βροχοπτώσεις έφεραν τα αποπλυσίματα της κοπριάς αγελάδων, που περιείχαν τον πολύ μολυσματικό ορότυπο O157-H7, στο πόσιμο νερό στην πόλη Walkerton. 2.300 και πάνω άτομα αρρώστησαν και 7 πέθαναν.
Στις μέρες μας η παρουσία του εντεροαιμορραγικού ορότυπου Ο157-Η7, γνωστού και με τα ονόματα EHEC (Entero-Hémorragique Escherichia Coli) και ECEH (Escherichia Coli Entero-Hémorragique) κινδυνεύει να προσθέσει έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα των διατροφικών σκανδάλων.
Στη Γερμανία προσβλήθηκαν πάνω από 1.000 άτομα από τα οποία 330 με εμφανή σοβαρή συμπτωματολογία. 14 έχουν αποβιώσει. Ανάλογα κρούσματα έχουν παρουσιαστεί και στη Σουηδία (36 άτομα από τα οποία 12 σοβαρά), στη Βρετανία (3), στη Δανία (11 από τα οποία 5 σοβαρά), στη Γαλλία και στην Ολλανδία. Η αιτία της παρουσίας του ορότυπου αυτού αποτελεί επιστημονική διαμάχη μεταξύ Ισπανίας και Γερμανίας. Οι πρώτοι αρνούνται την παρουσία του ορότυπου στα εξαγόμενα στη Γερμανία βιολογικά αγγούρια. Η δεύτερη απειλεί με τη διεκδίκηση αποζημίωσης, γιατί εργαστηριακές αναλύσεις κατέδειξαν την παρουσία του Ο157-Η7. Συνήθως τα παιδιά κάτω των 8 ετών, οι ενήλικοι πάνω από τα 65 και τα εξασθενημένα άτομα προσβάλλονται σε μεγαλύτερο βαθμό. Τα θανατηφόρα κρούσματα μπορεί να κυμανθούν στο 5 - 10% των ασθενών. Στην τελευταία επιδημία στη Γερμανία αντίθετα το 87% των κρουσμάτων ήταν ενήλικοι και το 70% από αυτά γυναίκες.
Το μολυσματική δράση του ορότυπου αυτού οφείλεται σε δύο βακτηριοσύνες (τοξίνες) που μοιάζουν με τη Shiga τοξίνη (STX) που παράγεται από το παθογόνο βακτήριο Shigella dysenteriae. Οι τοξίνες αυτές είναι η Shiga-like toxin 1 (SLT-1) και Shiga-like toxin 2 (SLT-2) και είναι γνωστές και με το όνομα βεροτοξίνες (verotoxins). Ο μηχανισμός δράσης των τοξινών αυτών είναι ανάλογος με την τοξίνη της ρετσινολαδιάς (Ricinus communis) τη ρικινίνη. Η γαλάζια υπομονάδα καθιστά διαπερατή στο βακτήριο την κυτταρική μεμβράνη και η ερυθρή υποενότητα τροποποιεί τη λειτουργία του ριβοσώματος. Σε γενικές γραμμές οι τοξίνες αυτές προκαλούν αναστολή της σύνθεσης των πρωτεϊνών σε επίπεδο κυττάρου. Σήμερα έχουν βρεθεί πάνω από 200 στελέχη και ορότυποι του βακτηρίου αυτού που παράγουν τις SLT.
Η κυριότερη πηγή του ορότυπου αυτού είναι το πεπτικό σύστημα των βοοειδών και κατά δεύτερο λόγο των αιγοπροβάτων και των χοίρων. Η μόλυνση του ανθρώπου γίνεται μέσω των προϊόντων που παράγονται από τα βοοειδή και ιδιαίτερα του ωμού κρέατος και του άβραστου γάλακτος και με την επαφή με τις κοπριές και οργανικά λύματα. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να μεταδοθεί με τον βήχα ή την επαφή με άτομα ασθενή ή την παρουσία μολυσμένων τροφίμων στο τραπέζι. Κι ακόμα το βακτήριο αυτό είναι επίφυτο και κατά συνέπεια δεν μπορεί να εισέλθει στους φυτικούς ιστούς.
Βασική πηγή του ορότυπου μπορεί επίσης να είναι και τα μολυσμένα λαχανικά και δευτερευόντως οι καρποί που τρώγονται ωμά και χωρίς να ληφθούν τα στοιχειώδη μέτρα υγιεινής. Τα τρόφιμα αυτά μπορεί να είναι συμβατικής ή βιολογικής ή ολοκληρωμένης παραγωγής και να προέρχονται από περιοχές όπου χρησιμοποιείται αχώνευτη κοπριά βοοειδών, οργανικά στερεά και υγρά απόβλητα βιολογικού καθαρισμού και σταβλικών εγκαταστάσεων. Ακόμα είναι δυνατή η μόλυνση των λαχανικών και φρούτων που καλλιεργούνται σε εδάφη μολυσμένα εξαιτίας της απόπλυσης σταβλικών υγρών με έντονη βροχόπτωση.
Η μόλυνσή τους οφείλεται κατά κανόνα σε αμέλεια των παραγωγών, η οποία εκδηλώνεται σε εντονότερο βαθμό στους συμβατικούς και όχι στους οικολογικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένους βιοκαλλιεργητές. Εξάλλου στην οικολογική γεωργία χρησιμοποιείται η κομποστοποιημένη κοπριά που είναι απαλλαγμένη εξαιτίας της θερμικής αερόβιας ζύμωσης από ανθρωποπαθογόνα βακτήρια και δεν επιτρέπεται η χρησιμοποίηση στερεών και υγρών αποβλήτων βιολογικού καθαρισμού. Επειτα η συχνή χρησιμοποίηση του χαλκού με βακτηριοκτόνο δράση μειώνει την πιθανότητα παρουσίας των ανθρωποπαθογόνων βακτηρίων. Τέλος δεν πρέπει να λησμονείται το γεγονός πως στη φυλλόσφαιρα και καρπόσφαιρα των εδώδιμων λαχανικών και φρούτων υπάρχει ισόρροπη ανάπτυξη των ανταγωνιστών μικροοργανισμών που μειώνουν το μολυσματικό δυναμικό των ανθρωποπαθογόνων βακτηρίων για τον πρόσθετο ότι βρίσκονται σε ένα αφιλόξενο γι’ αυτά περιβάλλον. Αντίθετα στη συμβατική γεωργία χρησιμοποιούνται με το «τσουβάλι» τα αντιβιοτικά, τα οποία ενισχύουν τη μεταφορά των πλασμιδίων παθογένειας από είδος σε είδος και πολύ περισσότερο από στέλεχος σε στέλεχος και ορότυπο σε ορότυπο.
Είναι κατά συνέπεια συνετό να αναζητηθούν και να αποδοθούν οι ενδεχόμενες ευθύνες στους καλλιεργητές που δεν εφάρμοσαν τους αποτρεπτικούς για την ασθένεια κανονισμούς και όχι να γενικευτούν για άλλη μια φορά οι επιθέσεις στα οικολογικά προϊόντα. Να τιμωρηθούν οι Ανδαλούσιοι καλλιεργητές της Malaga και Almeria και οι ελέγχοντες οργανισμοί και όχι να διατυπώνεται γενικό ανάθεμα κατά της οικολογικής γεωργίας.
Γενικά οι αιμορραγικοί ορότυποι του Escherichia coli μπορούν να πολλαπλασιαστούν σε ένα θερμοκρασιακό εύρος από 7°C έως 50°C με άριστο τους 37°C. Μερικοί ορότυποι αναπτύσσονται σε όξινο περιβάλλον (pH 4,4), αλλά η πλειονότητα σε ουδέτερο μέχρι αλκαλικό. Με το ψήσιμο εφόσον όλη η τροφή έχει μία θερμοκρασία γύρω στους 70°C για 10 λεπτά όλοι οι ορότυποι καταστρέφονται.
Ανάλογα με την περίπτωση τα συμπτώματα από ενδεχόμενη μόλυνση ξεκινούν με έντονο κοιλόπονο, διάρροια, ναυτία και εμετό και μετά από 1 - 2 μέρες παρατηρείται αιμορραγία. Η αιμορραγική κολίτιδα έχει μία περίοδο επώασης 3 - 8 και ενίοτε 14 μέρες. Το αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο εκδηλώνεται συνήθως με διάρροια, η οποία συνοδεύεται από μικροαγγειοπαθή αιμολυτική αναιμία, θρομβοκυτταροπενία, αιμορραγικά ούρα και οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Πολύ σπάνια το σύνδρομο αυτό μπορεί να συνοδευτεί με πυρετό, με νευρολογικά προβλήματα, με χρόνια βλάβη των νεφρών και με θάνατο ακόμη και αρκετά χρόνια μετά την εκδήλωση της λοίμωξης.
Η αντιμετώπιση της ασθένειας ξεφεύγει από την επιστημονική αρμοδιότητα του γράφοντος. Η ιατρική επιστήμη έχει στη διάθεσή της τα απαραίτητα μέσα και εφόδια. Το βακτήριο αυτό είναι ευαίσθητο στα αντιβιοτικά με βάση τις β-λακταμίνες. Διαπιστώθηκε όμως πως ορισμένα στελέχη είναι ικανά να παράξουν χρωμοσωμική κεφαλοσπορινάση που μειώνει την ευαισθησία του βακτηρίου στις αμινοπενικιλλίνες. Παρήγορο είναι πως αυτή την περίοδο δοκιμάζεται το εμβόλιο Shigamabs που δεσμεύει τις τοξίνες SLT-1 και SLT-2.
Ωστόσο από γεωργικής πλευράς θα πρέπει να παρθούν όλα εκείνα τα μέτρα για τον περιορισμό της παρουσίας του ορότυπου στα καταναλισκόμενα ωμά λαχανικά, φρούτα και κτηνοτροφικά προϊόντα. Προπαντός θα πρέπει να σταματήσει η χρήση οποιουδήποτε αντιβιοτικού στη γεωργία που θα μπορούσε να προκαλέσει τη μεταφορά πλασμιδίων καθώς και της νωπής κοπριάς και ανεξέλεγκτης μικροβιακής σύνθεσης οργανικών σκευασμάτων και λυμάτων. Σήμερα έχουν αναπτυχθεί οικολογικές μέθοδοι αντιμετώπισης των ασθενειών στα καλλιεργούμενα φυτά οι οποίες περιορίζουν με εξαιρετική αποτελεσματικότητα και τα στελέχη και ορότυπους του Escherichia Coli. Αναφέρεται το οζονωμένο με γνωστή συγκέντρωση σε διαλυτό όζον και το ηλεκτρολυμένο όξινο ή ουδέτερο ή αλκαλικό νερό.
Από την άλλη μεριά το καταναλωτικό κοινό θα πρέπει να παίρνει μια σειρά από μέτρα στοιχειώδους υγιεινής προφύλαξης. Τα φρούτα και λαχανικά που τρώγονται νωπά θα πρέπει να πλένονται με επιμονή σε καθαρό νερό. Υπάρχουν συσκευές παραγωγής οζονωμένου και ηλεκτρολυμένου νερού που βοηθούν στην προσπάθεια αυτή. Δεν πρέπει να καταναλώνεται το γάλα άβραστο και το κρέας να ψήνεται καλά. Καλό είναι αν δεν υπάρχει σιγουριά για αποτελεσματικό πλύσιμο να γίνεται αποφλοίωση όπου είναι δυνατή στα φρούτα και λαχανικά. Τα χέρια να πλύνονται σχολαστικά πριν και μετά την επεξεργασία των τροφίμων που θεωρούνται ύποπτα για φιλοξενία του βακτηρίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου